Walka dzieci polskich z pruską szkołą

Opracowanie: Leon Adamczyk
Historia ogólna Zbąszynia Pogrom Żydów ( Fotografie )
Do końca XV stulecia Okupacja hitlerowska ( 1939 - 1945 )
Czasy nowożytne ( XVI w. - 1793 r. ) Wysadzanie lodu na jeziorze ( 25. 01. 1945 )
Procesy czarownic w Zbąszyniu Siedem wieków parafii
Walka dzieci polskich z pruską szkołą Kasztelania i kasztelanowie
W Powstaniu Wielkopolskim ( 1918 - 1919 ) Lista burmistrzów Zbąszynia
W niepodległej Polsce ( 1920 - 1939 ) Lata od 1970 - 1981
Deportacja żydów ze wschodu 28. 10. 1938 r. - relacja  

Z końcem 19 stulecia władze pruskie wzmogły w poznańskim walkę z polskością. Szczególnie ważną role w akcji wanaradawiania Polaków odgrywalo szkolnictwo. Jedynym przedmiotem wykładanym w tym czasie w języku polskim była w części szkół ludowych nauka religii, przy czym w tych szkołach, w których wykładano ją po polsku, zachowała się również nauka języka polskiego jako przedmiotu nadobowiązkowego.

Na początku 20 wieku władze szkolne w dążeniu do usunięcia nauki religii w języku polskim z wyższych szkół ludowych, zlikwidowały ją w wielu miejscowościach. Władze szkolne regencji poznańskiej wydały ogólnik, na mocy którego nauka religii w szkołach ludowych miała się odbywać w języku niemieckim.

Proces dydaktyczno-wychowawczy w ówczesnych szkołach ludowych był oschły i czysto mechaniczny, a za najskuteczniejszy środek w nauczaniu i wychowaniu uważano często stosowany kij.

Na takim tle doszło w latach 1901-1907 do strajków szkolnych w wiekszości miast, w tym i w szkole w Zbąszyniu. Strajk wybuchł tutaj zaraz po wakacjach, jesienią 1906 roku, a brało w nim udział ok. 50 dzieci.

Dzieci oddawały nauczycielom lub kierownikowi szkoły, Benschowi kartki od rodziców, na których pisali:
"Podaję do wiadomości, że córka moja Maria ma otrzymać naukę religii w języku ojczystym, i to polskim."
lub
"Powiadamiam Pana, że jako urodzona Polka, mojemu dziecku Antoniemu Pawelskiemu zakazuje:
1. Brać udział w nauce religii w języku niemieckim.
2. Pozdrawiać Pana Boga w języku niemieckim.
3. Odmawiać pacierz w języku niemieckim"
Pozwalam na to, żeby ona uczyła się i czytania i pisania w jązyku polskim."

Treść innych kartek była podobna.

Strajk wzmagał się z czasem. Aby zgnieść go jak najprędzej, władze zastosowały w stosunku do rodziców sankcje gospodarcze. Przenoszono dzieci do niższych klas. Zastosowano godziny aresztu figurujące w planie lekcyjnym jako godziny dodatkowe. Dzieci musiały przychodzić dwa razy w tygodniu do szkoły. Dwóch zmieniających się nauczycieli prowadziło z nimi dwugodzinne lekcje i pobierali za każda z nich 1 marke wynagrodzenia. Strajkujące 14-letnie dzieci nie zostaly zwolnione na wielkanoc do domu.
Po zastosowaniu tych sankcji, opór dzieci stopniowo malał do wygaśnięcia 19 kwietnia 1907 roku.

W dniu 18 kwietnia 1907 roku ówczesny burmistrz miasta, Hieltscher wystosował do kierownika szkoły pismo z prośbą o powiadomienie go, które dzieci jeszcze strajkują.
W odpowiedzi kierownik szkoły poinformował, że czworo dzieci wzbrania się odpowiadać na lekcjach religii w języku niemieckim.

Strajki szkolne w poznańskim w latach 1901-1907 były przejawem walki z germanizacją w szkole. Wykazały, że prowadzona przez blisko 100 lat polityka wynaradawiania Polaków nie dała wyników mimo rozbicia pomiędzy trzy państwa zaborcze.

 

strona główna
powrót