Zbudowana na podstawie zródeł historycznych lista burmistrzów sięga XIV wieku. Rzadko która miejscowość może pochwalić się tak głęboko sięgającą w głąb tradycją samorzadową. Najpełniejsza jak dotąd historyczna monografia miasta autorstwa Józefa Krasonia (1935 r.) podaje ciekawe informacje na temat pierwszych burmistrzów.

W czasach, gdy osada należała do króla lub właściciela prywatnego, władze sprawował - jako ich zastępca
i pełnomocnik - wójt zwany po łacinie advocatus. Sprawował nie tylko rządy administracyjne, ale posiadał też władzę sądowniczą. Wypełniał ją kolegialnie wespół z ławnikami (scabini), których zwykle było siedmiu. Ławnicy pomagali wójtowi także w zarządzaniu miastem, a z czasem stali się jego organem doradczym - rada miejska.
Natomiast do spraw miasta nie miał prawa wtrącać się ani kasztelan, ani wojewoda.
Jeśli jednak zdarzył się wójt, który zaniedbywał sprawy municypalne, wówczas odpowiedzialność spadała na ławników. Powstawały między nimi a wójtem spory, a że wójt był niezależny od władzy miejskiej (ustanawiał go właściciel), zatem obierani ławnicy starali się pozbyć tego urzędnika . Zaczęli wybierać spośród siebie przewodniczącego (proconsul), czyli mówiąc dziśiejszym językiem - burmistrza.
Nie wiadomo tylko, kto - w przypadku grodu Zbąskich - wybierał radnych: poprzedni rajcowie czy obywatele.
W każdym razie wzmiankę o radnych (ławnikach) po raz pierwszy odnotowuje się w 1329 i 1338 r.
Jak podaje J. Krasoń, każdy z rajców po kolei zwykle bywał burmistrzem. J. Krasoń przekazuje nam, na podstawie dokumentów, nazwiska dwóch z nich w 1338 r., Mikołaja Gotfina i szewca Cuno.
Czy można ich potraktować jako pierwszych wymienionych na piśmie burmistrzów?
Krasoń nie jest stuprocentowo pewien. A może raczej uznać, iż władze burmistrzowską sprawowali początkowo wójtowie?

Pierwszym odnotowanym w 1311 r. wójtem był Michał, następnym zapisanym w 1314 Jan. Jednak dalszy (niepełny) spis wójtów - choć niektóre nazwiska powtarzają się w spisie burmistrzów - różni się od spisu burmistrzów.
Można ustalić - przez analogię do PRL-owskich naczelników miast i gmin - iż do chwili, gdy dowiadujemy się o pierwszym burmistrzu Zbąszynia w 1329 r. władze burmistrzowską spełniali wójtowie. W roku 1329 po raz pierwszy odnotowano burmistrza zbąszyńskiego - jako urząd. Imiona kolejnych włodarzy miasta poznajemy dopiero ponad wiek później. Od tej pory do dziś udało się odnaleźć nazwiska lub imiona ponad 50 włodarzy miasta. Warto przy okazji zwrócić uwagę na fakt, iż kilka nazwisk z listy historycznych burmistrzów przechowało się do dziś w mieście, jak np. Ambrosius, Lehmann, Lange, Niedbał i najstarsze chyba, choć nieco zmienione: Brykcy.

Spis burmistrzów

*I Rzeczpospolita:

• wójt Michał (1311),
• wójt Jan (1314), burmistrz?
• Mikołaj Gotfin, burmistrz?
• Cuno Szewc (1338),
• burmistrz Jakubiec (1440),
• Jach czyli Jaśko (1440),
• Mikołaj Grunberg (1442),
• Jach czyli Jaśko(1447),
• Mikołaj Grunberg (1453),
• Andrzej; szlachcic (1496-98 i 1501),
• Brykcy D.? (1511-12),
• Budych (1526),
• Maciej Grysik (1542-43),
• Łazarz Kłoszynek (1564-68),
• Jan Sukiennik (1583),
• Walenty Wosczyna (1585),
• Brykcy (1590),
• Grzegrz Kuśnierz (1596),
• Łukasz Budych (1598),
• Świętosław Świętek (1602),
• Brykcy Kowal (1603),
• Świętosław Świętek (1609),
• Paweł Motyka (1613),
• Wojciech Goździkiewicz (1634).

*Okres zaboru:

• Rörich (1768-95 i 1800),
• Carl J. Kappe (1793-1806),
• Warmiński (1806-17),
• Franke (1817-22),
• Zimmer (1822-32),
• Hofarth (1836),
• Kunkel von Löewenstein (1836-40),
• Hein (1840-42),
• Kulm (1842-43),
• Ambrosius (1843-1853),
• Telke (1854),
• Consbruch (1855),
• Lehman (1855),
• Reichmann (1855-57),
• Carl Noack (1858-69),
• Lange (1870-72),
• Hausfelder (1872),
• Eduard Schramm (1872-1884),
• Knifel (1884-1896),
• Adrian Hilschler (1897-1908),
• Joachom Butz (1908-1920).

* Po odzyskaniu niepodległości:

• p.o. Franciszek Niedbał (od 1 lipca 1920),
• Wiktor Weclewski (1920-22),
• Franciszek Tomaszewski, (1922-24),
• Antoni Szostak (1925-28),
• Wincenty Lewandowski (1928-30),
• Magiera (1930),
• Zygmunt Wagner (1930-31),
• Franciszek Ferfet (1932-33),
• p.o. Stefan Łuczak, sekretarz magistratu(1933),
• Michalik (1934 - ? 39)

* Po II wojnie, do dziś:

 

• Zygfryd Pomesny (29 I 1945-3 VII 1945),
• Michał Frankowski (11 VII 1945-30 VII 1947),
• Stefan Pawlicki (16 VIII 1947-1 VII 1948),
• Leon Jankowiak (1 VII 1948-1 IV 1949),
• Stanisław Łysiak (1 IV 1949),
• naczelnik miasta i gminy Jerzy Komarnicki (1973 - 1990),
• burmistrz Aleksander Kobusinski (1990),
• burmistrz Romuald Szczepaniak (1990 - 1998),
• burmistrz Rafał Suchorski (1998 - 2006),
• burmistrz Leszek Leśny (6.12.2006 - )

*Początkowo daty przy nazwiskach zwykle oznaczają rok wzmiankowania w dokumentach, a nie lata rządów.
Zmienia się to w okresie zaborów i później.
Opr. E.K.